Aloê (Dioscoride)
| |
Sommaire
Texte grec de Wellmann
3.22.1 <ἀλόη>· φύλλον ἔχει σκίλλῃ παραπλήσιον, λιπαρόν, ὑπόπλατυ, παχὺ ἐν τῷ περιφερεῖ, εἰς τοὐπίσω κλώμενον· παρ' ἑκάτερα δὲ τὰ φύλλα ἔχει ἐκ πλαγίων ἀκάνθια ἀραιῶς ἐξέχοντα, κολοβά. καυλὸν δὲ ἀνίησιν ἀνθερικῷ ὅμοιον, ἄνθος δὲ λευκὸν καὶ καρπὸν ἀσφοδέλῳ ἐοικότα· βαρύοσμος δὲ ὅλη καὶ ἀπογευο- μένῳ πικροτάτη. ἔστι δὲ μονόρριζος ὥσπερ πάσσαλον ἔχουσα τὴν ῥίζαν. γίνεται δὲ ἐν τῇ Ἰνδίᾳ πλείστη, ἐξ ἧς καὶ τὸ ὄπισμα
3.22.2 κομίζεται· φύεται δὲ καὶ ἐν Ἀραβίᾳ καὶ Ἀσίᾳ καί τισι παρα- θαλασσίοις τόποις καὶ νήσοις ὡς ἐν Ἄνδρῳ, οὐκ εὔχρηστος εἰς ὀπισμόν, πρὸς δὲ κόλλησιν τραυμάτων ἐπιτήδειος λεία καταπλασσομένη. δισσὸν δέ ἐστι τοῦ χυλίσματος τὸ εἶδος· τὸ μέν τι ψαμμῶδες, ὅπερ ὑποστάθμη τῆς καθαρωτάτης ἔοικεν εἶναι, τὸ δέ ἐστιν ἡπατίζον. <ἐκλέγου> δὲ τὴν λιπαρὰν καὶ ἄλι- θον, στίλβουσαν, ὑπόξανθον, εὔθρυπτον καὶ ἡπατίζουσαν, ῥᾳ- δίως ὑγραινομένην, ἐπιτεταμένην τῇ πικρίᾳ· τὴν μέντοι μέλαι-
3.22.3 ναν καὶ δυσκάτακτον ἀπεκλέγου. <δολίζουσι> δ' αὐτὴν κόμμει, ὅπερ ἐλέγχεται γεύσει καὶ πικρίᾳ καὶ ὀσμῆς ἐπιτάσει καὶ τῷ μὴ διαλύεσθαι μέχρι ἐλαχίστου ψήγματος θλιβόμενον ὑπὸ τῶν δακτύλων· ἔνιοι δὲ καὶ ἀκακίαν μίσγουσι. δύναμιν δ' ἔχει στυπτικήν, ξηραντικήν, [ὑπνωτικήν] πυκνω- τικὴν τῶν σωμάτων κοιλίας τε λυτικὴν καὶ στομάχου ἀποκα- θαρτικὴν κοχλιαρίων δυεῖν πλῆθος μεθ' ὕδατος ψυχροῦ ἢ γα- λακτώδους πινομένη αἵματός τε ἀναγωγὰς ἐπέχει καὶ ἴκτερον ἀποκαθαίρει μεθ' ὕδατος τριωβόλου ἢ δραχμῆς μιᾶς ὁλκὴ ἐν
3.22.4 ποτῷ· καὶ μετὰ ῥητίνης δὲ καταπινόμενον ἢ ὕδατος ἢ μέλιτος ἑφθοῦ ἀναλημφθὲν κοιλίαν λύει, δραχμῶν δὲ τριῶν πλῆθος τε- λείως καθαίρει, μιγὲν δὲ τοῖς ἄλλοις καθαρτικοῖς ἧσσον αὐτὰ κακοστόμαχα ποιεῖ. ξηρὸν δὲ ἐπιπασθὲν τραύματα κολλᾷ καὶ ἀπουλοῖ ἕλκη καὶ καταστέλλει, αἰδοῖα δὲ εἱλκωμένα ἰδίως θε- ραπεύει καὶ ἐπαγώγια τὰ χειρισθέντα παρακολλᾷ. θεραπεύει δὲ καὶ κονδυλώματα καὶ ῥαγάδας κιρνάμενον σὺν γλυκεῖ οἴνῳ αἱμορραγίας τε ἵστησι τὰς ἐξ αἱμορροΐδων καὶ πτερύγια ἀπου-
3.22.5 λοῖ· αἴρει καὶ πελιώματα καὶ ὑπώπια σὺν μέλιτι ψωροφθαλ- μίας τε καὶ κανθῶν κνησμοὺς παρηγορεῖ καὶ κεφαλαλγίαν μετ' ὄξους καὶ ῥοδίνου μετώπου καὶ κροτάφων χριομένων· ἐπέχει καὶ ῥεούσας τρίχας σὺν οἴνῳ καὶ πρὸς παρίσθμια δὲ καὶ οὖλα καὶ πάντα τὰ ἐν στόματι ἁρμόζει σὺν μέλιτι ἢ οἴνῳ. φώγνυ- ται δὲ καὶ εἰς τὰ ὀφθαλμικὰ ἐπὶ καθαροῦ καὶ διαπύρου ὀστράκου, μεταβαλλόμενον μύστρῳ, μέχρι ἂν ὁμαλῶς πυρωθῇ· πλύνεται δὲ χωριζομένου τοῦ ψαμμώδους ὡς ἀχρήστου, λαμ- βανομένου δὲ τοῦ λιπαρωτάτου καὶ λείου.
____________________
RV: ἀλόη· οἱ δὲ ἀμφίβιον, οἱ δὲ ἠρύγγιον, οἱ δὲ ἕρ- μ<α>ιον, οἱ δὲ τραγόκερως, Ῥωμαῖοι ἀλόαμ [παρὰ βαρβάροις ἀλοέ].
Identifications proposées
- Aloe vera (Beck)
- (Aufmesser)
- (Berendes)
- (García Valdés)
Traduction française
L'aloès a une feuille assez voisine de celle de la scille, grasse, un peu aplatie sur son pourtour, recourbée en arrière. Chaque feuille est bordée latéralement de petites épines çà et là proéminentes et mousses. Il forme une tige pareille à un antherikos - (tige d'asphodèle) -, une fleur claire et un fruit qui ressemble à ceux de l'asphodèle. Il est tout entier d'odeur forte et très amer au goût. Il a une racine unique, racine qui est comme un piquet. Il est très commun dans l'Inde, d'où est importé son suc, mais pousse aussi en Arabie, en Asie, dans certains lieux au bord de la mer et dans des îles comme Andros, où il n'est pas bien utilisable pour l'extraction du suc, mais apte à refermer les plaies, réduit en poudre et mis en cataplasme. L'extrait se présente sous un double aspect : tantôt comme un produit couleur de sable qui paraît être le dépôt du suc d'aloès le plus pur, tantôt avec une couleur rappelant celle du foie. (trad. Suzanne Amigues)
Il s'agit d’Aloe vera L. et d'espèces voisines : Aloe socotrina L. (originaire de l'île de Socotra, au large de l'Arabie méridionale), Aloe indica Royle.
L'appartenance de propriétés purgatives à la fois aux diverses espèces de Cassia et à l'aloès a dû favoriser des transferts ou des confusions de noms. (note Suzanne Amigues)
